Dân chủ trong Đảng là việc phát huy quyền làm chủ, sự tham gia tích cực của đảng viên vào các công việc của Đảng, mặt khác dân chủ trong Đảng phải luôn gắn với kỷ luật, kỷ cương của Đảng. Chủ tịch Hồ Chí Minh chỉ rõ: “Để làm cho Đảng mạnh, thì phải mở rộng dân chủ, thực hành lãnh đạo tập trung, nâng cao tính tổ chức và kỷ luật trong Đảng”. Xét ở phương diện chung, dân chủ là để mọi người thể hiện và phát huy tiềm năng trí tuệ của mình đóng góp vào những công việc của tập thể, dân chủ tạo ra hoạt động công khai; phát huy dân chủ và kỷ luật là khai thác có hiệu quả tiềm năng của quần chúng, là sức mạnh của một tập thể biết đoàn kết, thống nhất trong hành động để đạt hiệu quả cao trong công việc. Trong công tác kiểm tra, giám sát và kỷ luật đảng rất cần thực hiện dân chủ và công khai để tạo sự đồng thuận trong nội bộ Đảng cũng như của toàn xã hội.

Những năm qua, cấp ủy, tổ chức đảng và ủy ban kiểm tra các cấp trong tỉnh đã có nhiều cố gắng trong việc tổ chức triển khai, quán triệt và thực hiện các quy định của Đảng về thực hiện dân chủ trong công tác kiểm tra, giám sát và kỷ luật đảng. Sau các kỳ đại hội Đảng toàn quốc, Ban Thường vụ Tỉnh ủy chú trọng việc tổ chức học tập, quán triệt cho cán bộ, đảng viên trong toàn tỉnh về thi hành Điều lệ Đảng, trong đó có các nghị quyết, quy chế, quy định, kết luận của Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư Trung ương Đảng, cũng như các hướng dẫn của của Ủy ban kiểm tra Trung ương trong việc thực hiện chương VII, chương VIII Điều lệ Đảng về công tác kiểm tra, giám sát và kỷ luật đảng. Cùng với việc tổ chức học tập, quán triệt, đã ban hành các văn bản để triển khai thực hiện theo đúng tinh thần chỉ đạo của Trung ương. Cũng sau các kỳ Đại hội, Ủy ban kiểm tra các cấp trong tỉnh đã coi trọng việc tổ chức các lớp tập huấn nghiệp vụ về công tác kiểm tra, giám sát cho cấp ủy và cán bộ làm công tác kiểm tra, giám sát.

Từ nhận thức đến hành động, những năm qua, cấp ủy và ủy ban kiểm tra các cấp trong tỉnh đã tiến hành công tác kiểm tra, giám sát và kỷ luật đảng một cách thường xuyên, có nề nếp, theo đúng quy trình, quy định. Trong quá trình thực hiện kiểm tra, giám sát, cấp ủy và ủy ban kiểm tra các cấp đã nắm và thực hiện 5 phương pháp cơ bản của công tác kiểm tra, giám sát là: dựa vào tổ chức đảng; phát huy tinh thần tự giác của đảng viên; phát huy trách nhiệm xây dựng đảng của quần chúng; làm tốt công tác thẩm tra, xác minh; kết hợp chặt chẽ công tác kiểm tra của Đảng với công tác thanh tra của Nhà nước, thanh tra nhân dân, công tác kiểm tra của các đoàn thể chính trị xã hội và phối hợp với các ban, ngành có liên quan. Trước khi tiến hành mỗi cuộc kiểm tra, giám sát đều xây dựng kế hoạch, xác định mục đích yêu cầu, nội dung, đối tượng, thời gian và phương pháp tiến hành kiểm tra, giám sát. Căn cứ vào kế hoạch và tình hình cụ thể của từng địa phương đơn vị, để triển khai kế hoạch kiểm tra cho cấp ủy, tổ chức đảng và đảng viên một cách công khai dân chủ, hết sức coi trọng việc phát huy tinh thần tự giác của tổ chức đảng và đảng viên trong diện kiểm tra, giám sát; tiếp cận với quần chúng để thu thập thông tin, động viên quần chúng mạnh dạn tham gia xây dựng Đảng; mặt khác coi trọng công tác thẩm tra xác minh, cũng như sự phối kết hợp chặt chẽ với các cơ quan có liên quan. Do vậy, kết quả qua các cuộc kiểm tra, giám sát đều chỉ rõ những ưu điểm, khuyết điểm, yếu kém, những vấn đề cần quan tâm, làm cơ sở cho các cấp ủy, đơn vị, địa phương sau kiểm tra, giám sát có biện pháp khắc phục.

Trong việc thi hành kỷ luật đối với tổ chức đảng và đảng viên có sai phạm luôn coi trọng tinh thần tự phê bình và phê bình; nhận thức của đảng viên và tổ chức đảng có vi phạm được thể hiện trong bản tự kiểm điểm, tự nhận hình thức kỷ luật. Việc xem xét theo quy trình chặt chẽ, đảm bảo đúng nguyên tắc, thủ tục, quy định của Điều lệ Đảng và hướng dẫn của Ủy ban kiểm tra Trung ương ngay từ khi phát hiện vi phạm, tiến hành thẩm tra xác minh và kết luận đến việc hoàn tất hồ sơ đưa ra xem xét tại các tổ chức đảng có thẩm quyền xử lý. Qua đó, đã có tác dụng tích cực trong việc củng cố và tăng cường kỷ luật, kỷ cương trong toàn Đảng bộ; nâng cao tính giáo dục, tính chiến đấu trong sinh hoạt Đảng; giúp cho tổ chức đảng và đảng viên có sai phạm nhận rõ những khuyết điểm, trên cơ sở đó có kế hoạch và những biện pháp cụ thể để khắc phục những sai phạm góp phần tích cực vào công tác xây dựng Đảng của Đảng bộ.

Thực hiện dân chủ trong công tác kiểm tra, giám sát và kỷ luật đảng còn được thể hiện trong quy trình giải quyết khiếu nại, tố cáo, trong công khai kết luận qua thực hiện kiểm tra, trong việc chất vấn và trả lời chất vấn của hệ thống tổ chức đảng...

Thực tiễn cho thấy, vấn đề dân chủ trong công tác kiểm tra và thi hành kỷ luật đảng ngày càng được thực hiện tốt hơn qua từng năm và qua mỗi nhiệm kỳ Đại hội Đảng, trong đó việc áp dụng các nguyên tắc, thủ tục, quy trình kiểm tra, giám sát và thi hành kỷ luật trong Đảng ngày càng hoàn thiện và dần đi vào nền nếp. Các cuộc kiểm tra, giám sát và thi hành kỷ luật được tiến hành công khai, dân chủ, khách quan, thận trọng, chặt chẽ. Mặt khác, quyền và trách nhiệm của tổ chức đảng, đảng viên ngày càng được phát huy. Tuy nhiên, bên cạnh mặt tích cực và kết quả đạt được, việc triển khai thực hiện dân chủ trong công tác kiểm tra, giám sát và kỷ luật đảng vẫn còn tồn tại, hạn chế; các quy định của Đảng về công tác kiểm tra, giám sát và kỷ luật đảng tuy đã được tổ chức học tập, quán triệt, nhưng có lúc, có nơi chưa sâu kỹ, còn chậm; một số tổ chức đảng thực hiện kế hoạch, phương pháp, quy trình công tác kiểm tra còn thiếu sót, có biểu hiện làm lướt, thiếu chặt chẽ, không coi trọng phát huy dân chủ; chưa nắm vững và thực hiện tốt tư tưởng chỉ đạo “chủ động, chiến đấu, giáo dục, hiệu quả” trong công tác kiểm tra, giám sát và kỷ luật đảng; chưa phát huy đúng mức tính tự giác của tổ chức đảng và đảng viên. Mặt khác, vẫn còn một số đảng viên có sai phạm thiếu thành khẩn, né tránh khuyết điểm, việc đấu tranh xây dựng nội bộ phê bình và tự phê bình còn yếu. Những khuyết điểm tồn tại trên chỉ rơi vào một số tổ chức đảng và một bộ phận đảng viên, nhưng có ảnh hưởng nhất định đến quá trình thực hiện dân chủ trong công tác kiểm tra, giám sát và kỷ luật đảng của Đảng bộ tỉnh.

Để góp phần thực hiện tốt dân chủ trong công tác kiểm tra, giám sát và kỷ luật đảng trong thời gian tới, một số giải pháp cần quan tâm, đó là:

Thứ nhất, cấp ủy, tổ chức đảng và uỷ ban kiểm tra các cấp quán triệt và tổ chức thực hiện nghiêm túc Điều lệ Đảng, các nghị quyết, chỉ thị, quy định, quy chế, quyết định, hướng dẫn của Trung ương có liên quan đến công tác kiểm tra, giám sát và kỷ luật đảng, tạo sự chuyển biến sâu sắc về nhận thức và hành động trong toàn đảng bộ, nhất là các cấp ủy viên, người đứng đầu cấp ủy, tổ chức đảng, đảng viên là cán bộ lãnh đạo các cấp trong thực hiện nhiệm vụ kiểm tra, giám sát và kỷ luật đảng;

Chú trọng việc nâng cao chất lượng công tác tư tưởng, tăng cường tuyên truyền, giáo dục, làm cho cán bộ, đảng viên nhận thức đầy đủ về thực hiện dân chủ trong công tác kiểm tra, giám sát và kỷ luật đảng. Cấp ủy và uỷ ban kiểm tra các cấp cần coi đây là một trong những nội dung quan trọng của công tác xây dựng Đảng.

Thứ hai, thực hiện đầy đủ và nghiêm túc nguyên tắc tập trung dân chủ trong sinh hoạt Đảng, đề cao tinh thần tự phê bình và phê bình trong Đảng; nâng cao trách nhiệm lãnh đạo quản lý của tổ chức đảng; thực hiện tốt mối quan hệ giữa tổ chức đảng với quần chúng nhân dân, giữa cấp trên và cấp dưới. Tôn trọng và lắng nghe ý kiến phản ánh của cấp dưới, của nhân dân.

Thứ ba, tiếp tục đổi mới phương pháp, nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác kiểm tra, giám sát, gắn với việc thực hiện Nghị quyết Hội nghị lần thứ tư Ban Chấp hành Trung ương khóa XII) “về tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng; ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ” và Chỉ thị 05-CT/TW ngày 15/5/2016 của Bộ Chính trị “về đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh”.

Thứ tư, đội ngũ cán bộ uỷ ban kiểm tra các cấp phải được bồi dưỡng đào tạo để không ngừng nâng cao trình độ năng lực, chuyên môn nghiệp vụ; ra sức tu dưỡng rèn luyện phẩm chất đạo đức cách mạng; nắm chắc tư tưởng, quan điểm, đường lối, chính sách về công tác xây dựng Đảng và có hiểu biết về pháp luật của Nhà nước, trước hết phải nắm vững quan điểm, tư tưởng chỉ đạo, phương châm, nguyên tắc, quy trình trong công tác kiểm tra, giám sát và kỷ luật đảng.

Thứ năm, thực hiện tốt các quy chế phối hợp và phát huy vai trò, trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức đảng có liên quan trong việc phối hợp thực hiện công tác kiểm tra, giám sát; nâng cao chất lượng tham mưu cấp ủy những giải pháp lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện có hiệu quả công tác xây dựng Đảng nói chung, công tác kiểm tra, giám sát của Đảng nói riêng; phát huy vai trò giám sát của các tổ chức chính trị - xã hội để phát hiện và phản ánh kịp thời các hành vi sai phạm của tổ chức đảng và đảng viên.

Thứ sáu, tăng cường tuyên truyền, phổ biến công tác kiểm tra, giám sát trong Đảng và trong nhân dân; thực hiện việc công khai các kết luận về kiểm tra và kỷ luật đối với tổ chức đảng và đảng viên, tạo sự đồng thuận trong đấu tranh phòng, chống tham nhũng, lãng phí và tiêu cực khác.

Thứ bảy, chú trọng thực hiện việc sơ, tổng kết các nghị quyết, chỉ thị, quy định có liên quan đến công tác kiểm tra, giám sát và kỷ luật đảng để kịp thời rút ra những bài học kinh nghiệm, các giải pháp để thực hiện tốt hơn nhiệm vụ trong thời gian tiếp theo; động viên, khen thưởng kịp thời đảng viên và tổ chức đảng thực hiện tốt dân chủ trong công tác kiểm tra, giám sát và thi hành kỷ luật trong Đảng; xử lý nghiêm minh, công bằng các tổ chức đảng, đảng viên vi phạm.

Công tác kiểm tra, giám sát và thi hành kỷ luật trong Đảng là một trong những nội dung rất quan trọng trong quá trình lãnh đạo của Đảng, đã và đang có vai trò tích cực trong việc thực hiện Nghị quyết Hội nghị lần thứ tư Ban Chấp hành Trung ương khóa XI “Một số vấn đề cấp bách về xây dựng Đảng hiện nay” và thực hiện Nghị quyết Hội nghị lần thứ tư Ban Chấp hành Trung ương khóa XII “về tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng; ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ”. Thực hiện tốt dân chủ trong công tác kiểm tra, giám sát và kỷ luật đảng sẽ góp phần quan trọng vào xây dựng, chỉnh đốn Đảng, hướng tới mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh./.