Các Đại hội VIII, IX, X, XI của Đảng tiếp tục xác định tình “trạng suy thoái trong Đảng là nghiêm trọng”. Đến Đại hội XII của Đảng thì khẳng định “Tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống của một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên chưa được đẩy lùi; có mặt, có bộ phận còn diễn biến phức tạp hơn; một số rất ít cán bộ, đảng viên bị phần tử xấu lợi dụng, lôi kéo, kích động, xúi giục, mua chuộc đã có tư tưởng, việc làm chống đối Đảng, Nhà nước”. “Trong khi đó, sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống dẫn tới “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” chỉ là một bước ngắn, thậm chí rất ngắn, nguy hiểm khôn lường…”.
Trên cơ sở học tập, tiếp thu và nhận thức; trong chừng mực bài viết này, vấn đề “suy thoái”, “nguy hiểm khôn lường” và giải pháp phòng chống, khắc phục xin được khái lược như sau:
“Suy thoái” là sự yếu kém, hư hỏng, làm mất dần đi cái tốt, cái tiến bộ, đồng thời tăng dần cái xấu, cái lạc hậu; làm chậm lại hoặc biến chất quá trình phát triển của sự vật, hiện tượng, con người và tổ chức xã hội của con người.
“Suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống” là sự phai nhạt lý tưởng chính nghĩa, nghi ngờ vai trò lãnh đạo của Đảng chính trị mình đang theo, giảm sút ý chí chiến đấu, sa sút phẩm chất đạo đức, xuống cấp về lối sống. Người có suy thoái về mặt này tất yếu sẽ kéo theo suy thoái mặt khác, làm hư hỏng, biến chất chính mình, có cuộc sống lệch với những chuẩn mực pháp luật và đạo đức xã hội.
Cán bộ, đảng viên ta suy thoái thì hình thành tư tưởng chệch hướng với đường lối, chủ trương của Đảng và chính sách, pháp luật của nhà nước; coi thường kỷ luật và nguyên tắc lãnh đạo của Đảng; dao động về chính trị và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội; không muốn chịu sự kiểm soát của tổ chức mình tham gia; có tư tưởng bè phái, cục bộ, độc đoán, chuyên quyền, tham nhũng, quan liêu, đặc lợi, đặc quyền trong tư thế “quan cách mạng”; không hiểu thực tiễn; không muốn lắng nghe lời nói đúng; dễ bị kích động, lôi kéo, lợi dụng; vô cảm trước khó khăn, bức xúc của nhân dân; mất phương hướng chính trị… Nếu không bị tổ chức Đảng và cơ quan Nhà nước có thẩm quyền phát hiện điều chỉnh, giáo dục, cải tạo hoặc loại trừ thì nhóm người này sẽ phát sinh hành vi chống phá Đảng, nói xấu chế độ - Nguy hiểm khôn lường!
Hiện tại, nước ta đang duy trì một nền kinh tế thị trường theo xu thế hội nhập. Dưới tác động của kinh tế thị trường, sự phân hóa giàu nghèo sẽ gia tăng trong xã hội, kích thích lối sống thực dụng trong mỗi con người, ảnh hưởng trực tiếp đến tâm lý đời sống cán bộ, đảng viên và gia đình của họ; dẫn đến cán bộ, đảng viên phai nhạt lý tưởng, lãng quên trách nhiệm được giao; sa vào chủ nghĩa cá nhân, chạy theo danh lợi và vật chất, nảy sinh tham nhũng, hình thành tội phạm…
Đứng trước nguy cơ nêu trên, các nhiệm vụ, giải pháp phòng chống suy thoái được Đảng ta quan tâm tiếp nhận, quán triệt và lãnh đạo triển khai thực hiện như: Tăng cường công tác lý luận và giáo dục chính trị, đạo đức, lối sống cho cán bộ, đảng viên; đổi mới mạnh mẽ công tác cán bộ; tăng cường bảo vệ chính trị nội bộ; tăng cường vai trò quản lý của Nhà nước cùng với thực hiện dân chủ xã hội chủ nghĩa; thực hiện nghiêm túc tự phê bình và phê bình; coi trọng công tác thanh tra, kiểm tra trong Đảng và Nhà nước đồng thời xử lý nghiêm minh, kịp thời những vi phạm…
Hội nghị Trung ương 4 khóa XIII đã thảo luận và ban hành Kết luận số 21- KL/TW, ngày 25/10/2021 về đẩy mạnh xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị; kiên quyết ngăn chặn, đẩy lùi, xử lý nghiêm cán bộ, đảng viên suy thoái về chính trị, đạo đức, lối sống, biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”. Trong đó có 05 nhiệm vụ, giải pháp được xác định là: (1), Tiếp tục đổi mới, nâng cao chất lượng công tác chính trị, tư tưởng, tự phê bình và phê bình. (2), Tập trung xây dựng đội ngũ cán bộ các cấp, nhất là cấp chiến lược và người đứng đầu gắn với đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả[1] . (3), Tập trung hoàn thiện cơ chế, chính sách. (4), Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát, kỷ luật đảng; kiên quyết, kiên trì đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực; xử lý nghiêm cán bộ, đảng viên vi phạm. (5), Phát huy vai trò, trách nhiệm của các cơ quan dân cử, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức chính trị - xã hội; thực sự dựa vào nhân dân để xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh.
Những nhiệm vụ, giải pháp nêu trên được Đảng lãnh đạo, chỉ đạo triển khai tổ chức thực hiện một cách nghiêm túc, toàn diện, đồng bộ và kịp thời, mang lại hiệu quả đáng kể trong công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị. Đặc biệt trong đó có một nhiệm vụ, giải pháp được Đảng ta thực hiện thường xuyên, lâu dài và rộng khắp là “Tập trung xây dựng đội ngũ cán bộ các cấp…” theo cách tăng cường công tác bồi dưỡng lý luận chính trị và giáo dục pháp luật, đạo đức, lối sống cho cán bộ, đảng viên. Vì vậy, nếu cán bộ, đảng viên không có trình độ lý luận chính trị và đạo đức, nhân phẩm thì tất yếu sẽ không có nhận thức và quan điểm tích cực về Thế giới, Tổ quốc và Nhân sinh qua đường lối, chủ trương đúng đắn của Đảng ta, pháp luật khoa học của nước ta và quốc tế. Từ đó sẽ có suy nghĩ, lời nói và hành động đi ngược lại mục đích, tôn chỉ của Đảng, pháp luật nhà nước và đạo đức xã hội; sống thực dụng, hiện sinh, ham mê vật chất, xa rời những giá trị nhân văn; đứng ngoài sự tiến bộ chung của dân tộc và loài người; gây phương hại cho Đảng, cho nhân dân; đe dọa sự tồn tại chế độ. Đó chính là hiện tượng “suy thoái chính trị, đạo đức, lối sống”, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong cán bộ, đảng viên và hậu quả của nó.
Thực tế cho thấy: Giáo dục và rèn luyện lý tưởng, tư tưởng, đạo đức… cho một con người có hiệu quả chỉ khi người đó còn ở tuổi thiếu niên, đang trong giai đoạn hình thành nhân cách, hoàn toàn phụ thuộc và chịu sự giáo dục, tác động của nguồn giáo dục (trước là gia đình và trường học [bao gồm tổ chức Đoàn, Đội], sau là môi trường xã hội). Đối với người có độ tuổi trung niên, việc thay đổi tư tưởng, nhận thức hay tư duy đã định hình là khó khăn hơn nhiều. Lớp người này chỉ có hành động trái với suy nghĩ của mình khi phải chịu sự chế tài đủ mạnh hay đang đứng trước nguy cơ thiệt hại về tinh thần và lợi ích to lớn nào đó... Khi chế tài hết hiệu lực, tinh thần và lợi ích được phục hồi thì suy nghĩ cũ cũng lập tức quay về với họ[2].
Vì vậy, với quyết tâm phòng, chống suy thoái tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống của cán bộ, đảng viên để bảo vệ vững chắc Đảng và xây dựng phồn vinh chế độ lâu dài thì Đảng và Nhà nước phải có quyết sách và kế hoạch hành động thiết thực, khả thi với sự hưởng ứng, phối hợp của toàn dân trong công cuộc xây dựng lý tưởng chính nghĩa, giáo dục đạo đức, lòng yêu nước, lòng tự tôn dân tộc, niềm tin yêu chế độ hiện hành, tinh thần tự lực, tự cường cho thanh, thiếu niên Việt Nam tại học đường và trong mỗi gia đình ngay hôm nay, để có tầng lớp nhân dân yêu nước, văn minh, tiến bộ và đội ngũ cán bộ, đảng viên thực tài, chính nghĩa, trong sạch vào ngày mai./.
[1] Ngày 11/7/2023, Bộ Chính trị đã ban hành Quy định số 114-QĐ/TW về kiểm soát quyền lực và phòng, chống tham nhũng, tiêu cực trong công tác cán bộ với thông điệp rõ ràng về chống căn bệnh “con ông cháu cha”, tiếp tục khẳng định thực tài trong cán bộ mới chính là nền tảng vững bền trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Đảng, bảo vệ chế độ, phát triển đất nước, phục vụ đúng
nghĩa cho nhân dân.
[2] Điển hình như một số công chức bị đuổi việc, đảng viên bị khai trừ và cán bộ khi về hưu thường có những lời nói và hành động trái ngược khi còn công tác và còn trong Đảng. Hiện tượng “tư tưởng 2 chiều” cũng tồn tại trong hệ thống chính trị hiện nay.